In 79 na Christus barstte de Vesuvius uit, een catastrofe die niet alleen de Romeinse steden Pompeï en Herculaneum onder as en puin begroef, maar ook een schat aan geschreven documenten ernstig beschadigde. De Papyri van Herculaneum, tweeduizend jaar oude boekrollen, werden zwaar getroffen door deze natuurramp. Jarenlang dachten wetenschappers dat de verkoolde resten van deze documenten een onleesbaar raadsel zouden blijven. Echter, AI heeft ons hoop gegeven door te bewijzen dat deze historische teksten toch toegankelijk zijn.
De boekrollen van Herculaneum, ontdekt in een villa in de schaduw van de Vesuvius, bieden een zeldzame blik op het verleden. Ondanks dat ze verschroeid en verkoold zijn, hebben moderne wetenschappers en technologen een manier gevonden om hun geheimen te ontrafelen. Dit werd in het bijzonder gedemonstreerd tijdens de Vesuvius Challenge, een evenement aangekondigd op 5 februari 2024, waarbij een miljoen dollar aan prijzengeld werd uitgeloofd aan het team dat als eerste de teksten kon ontcijferen. Dit historische moment werd bereikt door het team van Luke Farritor, Youssef Nader en Julian Schilliger, die met behulp van geavanceerde 3D-beeldvorming en machine learning-algoritmes de verkoolde papyruslagen konden lezen.
De ontdekking van deze rollen in 1752 was een sensatie, maar de fragiele staat waarin ze verkeerden maakte elke poging tot lezen een risico. Vele methoden zijn geprobeerd, van fysiek unrollen met alle gevolgen van dien tot geavanceerde scans met deeltjesversnellers, maar zonder het gewenste resultaat. De doorbraak kwam pas echt in maart 2023, toen het team duizenden 3D-afbeeldingen publiceerde en een doorbraak realiseerde met hun algoritme, waardoor vijftien kolommen tekst leesbaar werden gemaakt.
Wat deze teksten onthullen, is fascinerend. Beschreven als een ‘tweeduizend jaar oude blogpost over het genieten van het leven’, lijken ze geschreven door Philodemus van Gadara, een Epicuristische filosoof. Deze teksten bieden inzicht in zijn gedachten over plezier en kritiek op zijn filosofische tegenstanders, waarschijnlijk de stoïcijnen. Een bijzondere passage gaat over de waarde van schaarste en overvloed in het ervaren van genot, waarbij Philodemus stelt dat schaarse dingen niet per se aangenamer zijn dan die welke in overvloed aanwezig zijn.
Deze onthullingen zijn slechts het begin, aangezien de analyse nog in volle gang is. Toch is nu al duidelijk dat deze teksten een diepgaand inzicht bieden in de klassieke filosofie en het dagelijks leven in de oudheid. Brent Seales, een computerwetenschapper die al decennia met de rollen werkt, benadrukte het belang van deze doorbraak door te stellen dat als één rol leesbaar zou zijn, de rest zou volgen. Dit succes bewijst niet alleen de leesbaarheid van de boekrollen maar opent ook nieuwe deuren naar de gedachtenwereld van onze voorouders, waardoor we hun kennis en levenswijsheden kunnen herontdekken en waarderen.