Decentrale Autonome Organisaties (DAOs) gaan nog veel verder. De afgelopen tijd zijn we al in rap tempo decentraler gaan werken. Niet meer constant op het werk, maar veel meer of zelfs volledig de thuiswerkplek. Grote technologiebedrijven als Facebook en Twitter hebben al aangegeven vol in te zetten op een ‘decentralized workforce’ en ook de Nederlandse overheid is verschillende werkzaamheden de afgelopen jaren steeds decentraler gaan regelen. In deze blog alle informatie over dit nieuwe fenomeen.

Als mens organiseren we ons als sinds dat we op de aarde rondlopen. In steeds andere, nieuwere vormen. De afgelopen jaren heeft de versnelde digitale transitie ervoor gezorgd, dat steeds meer organisaties in de ‘cloud’ worden getrokken. Onderzoek laat zien dat meer dan driekwart van de internet gebruikers inmiddels in een online community zit en een ander onderzoek laat zien dat bijna 80% van de respondenten aangeeft dat de belangrijkste community waar zij lid van zijn, online opereert. Gecombineerd met de snel stijgende eenzaamheid en ‘the great resignation’, zijn DAO’s in rap tempo populair geworden.

“Corporations organized the Industrial age, DAOs will organize the Internet Age” – Aaron Wright

DAO’s werken met blockchain technologie. Waar Bitcoin (financiële) tussenpersonen overbodig maakt bij het versturen en ontvangen van geld, maken DAO’s management overbodig. Het pakt veel tekortkomingen van huidige bedrijven aan, zoals de maximale focus op winst maken, de toetredingsdempels en het grote verschil in de beloning tussen aandeelhouders, management en werknemers. Bedrijven hebben de afgelopen honderden jaren een belangrijke rol gespeeld in de opbouw van onze menselijke beschaving, die nog nooit zo rijk is geweest. Maar tegelijkertijd creëren ze nu ook grote problemen, die een sterk negatieve impact hebben op onze maatschappij, zoals grote verschillen in welvaart en de zeer negatieve maatschappelijke gevolgen die voortvloeien uit winstmaximalisatie. 

We zien allerlei nieuwe organisatie vormen ontstaan, zoals de deeleconomie en content netwerken, waar mensen beloond worden door hun bijdrage aan een netwerk. Deze organisaties zijn echter nog centraal gecoördineerd, waardoor de verschillen tussen de deelnemers binnen een dergelijke organisatie nog veel groter worden. We zien de grote verschillen in beloning tussen werknemers en chauffeurs van Uber, maar bijvoorbeeld ook dat de top 1.4% van de muzikanten op Spotify, 90% van de royalty’s incasseert.

Wat zijn Autonome Organisaties DAO’s?

DAO’s zijn in de basis geprogrammeerde organisaties op de blockchain. De regels worden vastgelegd in zogenaamde ‘smart contracts’ en omdat dit allemaal transparant en automatisch wordt uitgevoerd, is er geen management nodig. Dat doen de gebruikers zelf, gezamenlijk. Er is daardoor geen hiërarchie, maar dus ook geen bureaucratie. Vaak worden DAO’s opgezet door een wereldwijde community rondom een bepaalde missie, die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de geprogrammeerde doelstellingen. Hierdoor werkt het geheel volledig decentraal en democratisch.

Door op deze manier te werken, wordt er een oplossing gecreëerd voor de ‘principaal-agenttheorie’, waar frictie kan ontstaan tussen de principaal (zeg: management) en de agent (zeg: medewerker), omdat de agent geen belang heeft om de taak zo uit te voeren zoals de principaal hem heeft bedoeld. Denk bijvoorbeeld aan een commercieel ziekenhuis, waar het management liever zoveel mogelijk behandelingen ziet plaatsvinden, maar de doctoren liever de tijd nemen om een patiënt goed te helpen.  

Maar hoe stimuleer je leden van de organisatie om de DAO te beheren en onderhouden? DAO’s maken vaak gebruik van een eigen digitale token (of coin), die de bezitters stemrecht geeft en kan worden gebruikt als beloning voor werkzaamheden voor de DAO. De ‘smart contracts’ kunnen veel van deze betalingen automatisch laten verlopen. Stel dat we van Frankwatching een DAO maken en de FrankCoin in het leven roepen. We leggen de regels van deelname en het beloningssysteem van tevoren vast in een ‘smart contract’. Als schrijver kan ik dan bijvoorbeeld automatisch worden beloond met FrankCoins voor mijn blogs, op basis van het aantal lezers (ik ben voor!). Maar we kunnen ook andere onderdelen, zoals het schrijven van nieuwsbrieven en onderhouden van de site, belonen. Daarnaast kunnen we als community stemmen over onderwerpen die we graag terug zien op de site en welke niet.

DAO’s zijn begonnen in 2014 met een idee van Vitalik Buterin, die met zijn Ethereum blockchain, ook al de mogelijkheid gaf om ‘smart contracts’ en Decentrale Applicaties (DAPPs) te bouwen. Inmiddels zijn er 190 DAOs wereldwijd met in totaal meer dan 1.5 miljoen leden, waar miljarden Dollars in omgaan. Ze bouwen mooi voort op de ideologie van Ricardo Semler, die hierover een boek schreef en waar VPRO een goede documentaire over maakte en Nobelprijswinnaar Elinor Ostrom, die na decennia onderzoek en werkervaring met acht krachtige ontwerpprincipes kwam, voor hoe gemeenschappelijke middelen duurzaam en rechtvaardig in een groep kunnen worden bestuurd:

Hoe worden Autonome Organisaties DAOs anno 2022 ingezet?

DAOs kunnen worden ingezet voor alle typen organisaties, van goede doelen en freelancers die samenwerken, tot een politieke partij. We zien ze nu vooral ontstaan, rondom investeringen, fondsenwerving, maar ook bijvoorbeeld het kopen van NFTs. Zo kocht de JennyDao, die fractioneel eigenaarschap van NFTs regelt, een originele track van DJ Steve Aoki. De broer van Elon Musk startte de Big Green DAO, een goed doel gericht op ‘food justice’ en er zijn ook DAOs die bijvoorbeeld publieke diensten ondersteunen. Inmiddels zijn ook de eerste Nederlandse DAO’s ook een feit; IgniteDAO, wat applicaties bouwt op de Zilliqa blockchain en The Merit Circle, wat inspeelt op de ‘play-to-earn’ economie.

Over dat laatste schreef ik al eerder en dit is in rap tempo groot aan het worden. Play-to-earn (P2E) beloont spelers voor het spelen van het spel en hun prestaties hierin. Waar je bij de traditionele spellen, vooral de waarde naar de maker van een spel ziet gaan, worden binnen P2E juist de spelers beloond. Dit werkt als een economie; in ruil voor de tijd en energie die zij er in steken, soms ook gepaard met kapitaal (zoals een NFT), worden zij beloond door de token van het gespeelde spel. De meest bekende P2E game, wordt inmiddels dagelijks door een kleine twee miljoen spelers gespeeld, waarvan meer dan de helft uit de Filipijnen. Die daarmee, volgens onderzoek, meer verdienen dan een nominaal salaris.

Maar niet alleen spelen om te verdienen, ook ‘learn-to-earn’ (L2E) begint op te komen. Een nieuw onderwijsmodel waar een individu wordt beloond voor als hij kan laten zien dat hij iets heeft geleerd. Dit uiteraard, als kan worden aangetoond dat het waarde toevoegt aan de DAO en de leden van de DAO hier ook de waarde van inzien. Een mooi voorbeeld hiervan is RabbitHole, wat gamificatie binnen een DAO verzorgt. Gebruikers leren een nieuwe skill en krijgen hiervoor tokens, cryptobedrijven krijgen hiervoor opgeleide gebruikers.

Maar we zijn er nog lang niet

Het is ontzettend gaaf om de snelle ontwikkelingen binnen het DAO-landschap te zien ontvouwen. We gaan echt van de community-geleide organisaties, zoals Etsy en Github, naar organisaties die eigendom zijn van de community. Zelf een DAO starten kan tegenwoordig heel makkelijk via een platform als Aragon of Colony.

Maar de snelheid waarmee alles plaatsvindt, gaan ook verschillende dingen fout. Een van de eerste DAOs, ‘TheDao’, wat $150 miljoen ophaalde aan investeringen, werd gehackt door een fout in de code, waardoor $70 miljoen werd buitgemaakt en ook recent werd bij de hack van Badger Autonome Organisaties DAO, $130 miljoen buit gemaakt. Er wordt hard gewerkt aan oplossingen om hacks tegen te gaan en de schade van een mogelijke hack te minimaliseren, maar een waterdichte oplossing is er nog niet.

Ook op vlak van regelgeving hoor ik Den Haag alweer flink zuchten. Dertien jaar na het ontstaan, zal komend jaar eindelijk wet- en regelgeving komen (MiCA) rondom cryptovaluta zoals Bitcoin, maar inmiddels hebben we alweer zoveel nieuwe ontwikkelingen binnen blockchain technologie gezien, zoals DeFi (waar ik eerder over schreef), NFTs (waar ik ook eerder over schreef) en dus nu DAO’s. Hartstikke mooi dat iedereen wereldwijd kan deelnemen aan een DAO, maar hoe zit dat bijvoorbeeld contractueel en fiscaal gezien? Wat als het fout gaat, zoals bij een hack? Is het systeem dan aansprakelijk of een natuurlijk persoon?

Het zijn grote uitdagingen, waar momenteel hard aan wordt gewerkt. Door schade en schande worden steeds meer Autonome Organisaties DAOs wijs, ook bijvoorbeeld op het vlak van gezamenlijk beslissen. Dat kan namelijk wel even duren, als je een paar honderdduizend leden hebt. De eerste grote stappen zijn gezet, de eerste succesvolle Autonome Organisaties DAO’s zijn een feit. Nu het steeds makkelijker en veiliger wordt om een DAO op te zetten, ben ik erg benieuwd naar de ontwikkelingen op dit gebied in het komende jaar.