5 lessen die ik leerde na het ‘TED’ coachen van 500 sprekers: Meer dan 80 keer de tekst geoefend en aangescherpt. Stemoefeningen, lichaamsoefeningen, meditatie, alles werd uit de kast getrokken voor de grote dag. De hormonen gierden door het lichaam als een Japanse bullettrein, de keel was zo droog als een meer in de Sahara en de 400 ogen en 10 warme lampen maakten het voor de spreker ook al niet makkelijker. De zware dyslexie had ook al grote hobbels in het hele voorbereidingsproces bezorgd, maar passie en doorzettingsvermogen voerde de boventoon en zorgde uiteindelijk voor een vrijwel vloeiend verhaal, gegeven uit het hoofd. Tranen, een lang en bulderend applaus van het publiek wat snel uit de stoel daarvoor schoot en de zichtbare ontlading van de spreker staan nog steeds in mijn geheugen gegrift.
Het was voor mij weer een bevestiging dat iedereen een mooi verhaal heeft en kan vertellen op een podium. Honderden sprekers mocht ik wereldwijd in de afgelopen jaren voor TEDx coachen, maar tegenwoordig ook regelmatig voor de meest uiteenlopende organisaties. CEO’s tot startende ondernemers, politici tot studenten. Er zijn een paar lessen die ik heb kunnen trekken uit alle sessies en die je steeds weer terug ziet komen.
Iedereen is bang
Gezonde spanning; bijna iedereen heeft het, alvorens het podium te betreden. Ook na het geven van tientallen keynotes en trainingen, voel ik zelf ook nog vaak de glossopbhia hormonen door mijn lijf gieren. Het zijn niet alleen enthousiastelingen die voor het eerst willen of moeten presenteren; landelijke politici en executives die ik heb mogen trainen gaven ook toe dat de zweetdruppels wel eens op de rug staan en de snelle hartslag, hen te snel laat spreken. Eraan toe geven dat spanning erbij hoort en je vooral goed voorbereiden zijn beide de beste remedie, om dit te lijf te gaan. Het verhaal een paar keer goed door nemen, je lichaam en geest opwarmen en op tijd zijn zodat je het podium kan ‘proeven’, hebben bewezen de spanning significant te verlagen.
Slides zijn overrated
Als student kwam ik er altijd achter dat ik moest presenteren op de universiteit, een uur voor de presentatie. Snel een samenvatting van het hoofdstuk op de slides plakken, deze voorlezen en klaar was Jan. Veel sprekers die ik voorbij zie komen op events of zelf mag coachen, lijken eenzelfde aanpak te hebben. Het lijkt vaak nog een verplicht onderdeel van een standaard presentatie, wat vaak resulteert in hele boekdelen die worden verwerkt op slides. Naast dat de onderzoeken het erover eens zijn dat het brein maar één ding tegelijk kan en dus niet én naar jou luisteren én de tekst op slides kan lezen, zie ik vaak dat eerst slides worden gemaakt en pas daarna het verhaal. Bij de meeste presentaties kwamen we erachter dat slides helemaal niet nodig waren. Ik heb zelfs sprekers van events gecoacht, waar geen enkele spreker slides had. Ik durf te stellen, dat slides vaak overrated zijn en vooral afleiden van het verhaal zelf. Volle focus op de ontwikkeling van het verhaal en pas daarna kijken of hier en daar 1 ondersteunend en complementerend beeld kan worden toegevoegd, is de ‘way to go’. Analyseer de bekendste toespraken ter wereld maar eens, zoals die van Martin Luther King, Churchill en Ghandi en kijk naar hoe zij slides hebben gebruikt.
Oefen oefen oefen en anders niet
Iedereen is druk. Het is een argument wat vaak wordt gebruikt om vooral een presentatie niet voor te bereiden. Maar bekijk het ook eens van de andere kant; mensen offeren hun spaarzame tijd op om naar jou te komen luisteren. Dan kan je uit respect voor het publiek, jouw verhaal toch gewoon voorbereiden? Kijken of je niet over de tijd gaat en daarom slides moet skippen? Of je het verhaal zelf begrijpt, de rode lijn en kernboodschap duidelijk zijn?
Doe het goed en anders niet, druk ik sprekers altijd op het hart. De drukste personen die ik heb mogen trainen, maakten tijd vrij om hun verhaal goed voor te bereiden en oefenen. Je wilt toch niet af gaan op het podium, omdat het lijkt alsof je het niet weer waar je het over hebt? Je wilt toch mensen inspireren, impact hebben met jouw verhaal en geen enkele telefoon in de handen van de bezoeker zien? Probeer het excuus om het niet te doen, om te draaien in een manier die wél voor jou werkt. Elke dag een kwartier of half uur aan het verhaal werken en/of het oefenen. Iets wat voor Steve Jobs en Bill Gates altijd goed werkte.
Lichaam complementeert
Zelfs mijn oma kon de pannenkoeken niet zo flinterdun maken, als de inhoud van het verhaal van een aantal TEDx sprekers die als test vooral focusten op hun non-verbale communicatie. Zeer gepassioneerd praten, geweldige intonatie en nog mooiere gezichtsuitdrukkingen. Het passievuur knalde uit hun ogen. Om over de energieke hand- en armbewegingen nog niet te spreken. Uit de enquete na het event, bleek dat het de best beoordeelde talks waren, terwijl ze qua inhoud hartstikke leeg waren. Een leuk experiment, wat ons ook overduidelijk aangaf hoe belangrijk het is om het lichaam te gebruiken, om het verhaal nóg beter over te brengen op het publiek.
De verschillende wetenschappelijke onderzoeken variëren qua percentage hoeveel non-verbale communicatie bijdraagt aan een succesvol verhaal, maar bevestigen dit beeld ook. Toch zie ik vaak nog sprekers op een podium staan, verscholen achter een katheder, met een houding alsof ze gedwongen worden om te spreken en er eigenlijk helemaal geen zin in hebben. Een gemiste kans, want de bewezen voordelen van het actief zijn op het podium, zijn eindeloos. “Maar ik voel mij niet op mijn gemak, als ik als een halve clown op het podium sta”, krijg ik vaak als reactie. Niet iedereen voelt zich op zijn gemak bij constant actief op het podium zijn en dat is ook echt niet noodzakelijk. Het zijn de kleine tweaks die jouw verhaal al heel erg kunnen complementeren hierin, zoals lopen en wat meer met de armen bewegen. Van tevoren instuderen heeft geen in en zorgt alleen maar voor stress, maar jezelf letterlijk eens een spiegel voorhouden voordat je oefent, kan daarentegen erg fijn zijn om te zien wat het doet.
Positivity is the key!
Klagen, roddelen, afzeiken en constant negatief zaken belichten dragen mijns inziens helemaal niet bij aan de impact en het succes van een verhaal. Verre van zelfs. Als ik presentaties analyseer met mensen en vraag naar het grootste minpunt, dan worden de negatieve elementen er vaak tussen uit gepikt. Ook al wijst onderzoek uit, dat het publiek een ‘bad guy’ spannend vindt, een positieve insteek van het verhaal doet veel meer goed. Niet alleen in het verhaal, maar denk ook goed na over wat daaromheen gebeurt. Net die ene opmerking die je maakt voor een presentatie kan het publiek een wrange houding bezorgen ten opzichte van het verhaal wat je daarna gaat geven. Het interesseert het publiek weinig dat je een jetlag hebt of ziek bent en problemen beschrijven zonder een mogelijke oplossing te geven, gaat er ook niet voor zorgen dat het publiek positief over je door verteld. Positivity is the key!
